Callantsoog, een oud waddeneiland
Callantsoog is een populaire bestemming voor een heerlijke vakantie. Het kilometerslange strand, het levendige dorpscentrum en de bloeiende bollenvelden trekken elk jaar veel toeristen.
Callantsoog heette vroeger Callinghe en was het enige dorp op het waddeneiland ’t Oghe. Het eiland had veel te lijden van stormvloeden. Het is dan ook geen wonder dat het dorp Callinghe verschillende keren moest verhuizen naar een veiliger plek.
Na 1553 was ’t Oghe geen eiland meer. Door inpolderingen kwam het aan het vaste land te liggen. Nog eenmaal kreeg het de volle laag. Dat was tijdens de Allerheiligenvloed op 1 november 1570. Een groot deel van het eiland werd verwoest.
Nu ligt Callantsoog veilig achter metershoge duinen. Wandelend over het oude eiland is de strijd tegen de zee nog op veel plaatsen terug te vinden.
Op onze wandeling volgen we voor een groot deel de contouren van het oude eiland. Vanuit het gezellige centrum lopen we langs het karakteristieke kerkje naar de Zeeweg, gelegen op een oude duinenrij. Een heel eind volgen we de Jeweldijk. We wandelen over eeuwenoude duinen en langs het Kooijbos, een prachtig natuurgebied rond een afgedamde stroomgeul.
Door het boerenland koersen we op Abbestede aan. Het gehucht is omgeven door nollen, akkers en bollenvelden, die drie maanden per jaar onder water worden gezet om onkruid te bestrijden. Hierna slingeren we naar het noorden en bereiken over de verruigde Helmdijk de buurtschap Groote Keeten.
De tocht gaat verder over het mooiste strand van Callantsoog. Bij strandslag Voordijk gaan we landinwaarts en duiken de Zandpolder in. Even voorbij het Juttersmuseum krijgen we de plassen met schelpeneilandjes in het vizier. Door dit luilekkerland voor vogels bereiken we de Vinkentoren. Vanaf de toren kijken we uit over het golvende Nollenland, de Zandpolder en de bollenvelden. Een mooi afscheid van een verrassend eiland.
Afstand: 12 km.
Start- en eindpunt: Callantsoog, Dorpsplein
Parkeren: Parkeerterrein Callantsoog, Zuidschinkeldijk 1759 GX Callantsoog
OV: Bushalte Zeeweg
Horeca: Diverse gelegenheden op het strand en in het dorpscentrum van Callantsoog
De Princen Keet, Achterweg 2, 1759 NH Groote Keten
Routebeschrijving
Loop vanaf de bushalte/het parkeerterrein naar centrum Dorpsplein. Na winkel met huisnummer 10 RA naar de kerk.
Kijkpunt 1: Callinghe in den Oghe
Vóór het jaar 1000 lag het dorp Callinghe op een gesloten strandwal die tot aan Huisduinen liep. In de 12e eeuw werd de strandwal door stormvloeden doorbroken en ontstond een eiland of ‘oog’. Callinghe viel ten prooi aan de zee. Een stukje verder naar het noorden werd een nieuw dorp gebouwd. Overstuivend zand en kustafslag vormden een steeds grotere bedreiging. In 1520 verplaatsten de bewoners hun huizen en de kerk naar de noordpunt van het eiland. Vanaf die tijd werd het dorp Callinghe in den Oghe genoemd. Men leefde er van de visserij en de haringexport wat een zekere welvaart met zich meebracht.
Dat heeft niet lang geduurd. Tijdens de Allerheiligenvloed van 1570 verdween Callinghe in de golven. Een deel van de overlevenden sloot zich aan bij de Watergeuzen. Een ander deel vluchtte naar de buurtschap Sevenhuysen. Hier bouwden zij een nieuw dorp met een kerk, het huidige Callantsoog. Voor de bouw van de kerk werden afbraakstenen van de verwoeste kerk gebruikt. In de kerk hangt een gedenkbord over de geschiedenis van Callantsoog.
Ga RD met de ingang van de kerk aan je linkerhand. Op kruising bij KP 55 LA, Zeeweg. Je loopt hier op een eeuwenoude duinenrij, de Kerkenollen. Steeds RD. Bij een splitsing rechts aanhouden langs een wit huis met de naam Klein Callinge op ’t Oghe. Aan het eind LA en direct weer RA, Jewelweg.
Op kruising bij Hotel ’t Zwaantje RD over het linker voetpad. Na KP 41 schuin links het Kooibos in .Op Y-splitsing rechts aanhouden. Aan het eind RA over een tegelpad. Na ongeveer 15 meter LA langs het duingebiedje Nabbersnollen.
Kijkpunt 2: Nollenland
Regelmatig komen we ze tegen op onze wandeling: lage duintjes, begroeid met helm, hei en struiken. Nollen heten ze. Ze zijn ontstaan toen Callantsoog nog een eiland was. Rond het eiland vormden zich door opwaaiend stuifzand verschillende duingebieden. Op veel plaatsen in de Kop van Noord Holland zijn de nollen afgegraven en in gebruik genomen als landbouwgrond. Maar op Callantsoog liggen ze er nog als pareltjes in het landschap.
Aan het eind RA en direct weer LA over de Jeweldijk. Dit is de oude zeedijk waarachter de Waddenzee lag. Aan je rechterhand ligt het Kooijbos.
Kijkpunt 3: Kooijbos
Het Kooijbos dankt zijn naam aan een voormalige eendenkooi. De plas met de net aangelegde kooi staat al op een kaart uit 1660 als het ‘Nieuw Spoelde Wiel’. Het wiel is een restant van de doorbraak tijdens de Allerheiligenvloed in 1570. Door het kolkende water ontstond een diepe stroomgeul die pas vijftig jaar later werd gesloten met de aanleg van de Jeweldijk. De kreek groeide dicht met moeras en hooiland. Op de oevers werd een hakhoutbos aangelegd. Nu is het Kooijbos een uniek stukje natuurschoon met blauwgraslanden, wilde orchideeën en bijzondere mossoorten. In het bos broeden onder andere de groene specht en roofvogelsoorten zoals de havik, de buizerd en de boomvalk. Ook komen er veel vleermuizen voor.
Ga na een flauwe bocht naar rechts bij een routepaaltje RA. Blijf het brede pad volgen dat naar links buigt. Je loopt weer door een nollengebied, de Lutjenollen.
Bij KP 33 RD. Ga bij KP 49 LA. Volg verderop de zwarte routepijl tot de asfaltweg. Ga RD langs een picknickbank en een woning.
Aan het eind RA en direct weer LA, Jeweldijk. Je loopt langs een industriegebied. Ga met de bocht mee naar links, Zandweg. Steek de verkeersweg over. Je komt in Abbestede.
Kijkpunt 4: Abbestede
De naam van deze buurtschap verwijst naar ‘Het Huis van de Abdij’ dat hier rond het jaar 1000 heeft gestaan. Van hieruit werd toezicht gehouden op de landerijen die tot de Abdij van Egmond behoorden.
Ga RA over een graspad door een duinheuvelachtig gebied met rechts bollenvelden en waterige graslanden. Bij een bank in een bocht verder over de asfaltweg richting KP 8. Aan het eind van dit bochtige weggetje RA. Ga RD en steek de Achterweg over. Vlak vóór de Helmweg LA, een smal paadje over de duinreep. Deze smallen duinen zijn de noordelijke restanten van het vroegere eiland ’t Oghe. Je steekt een tegelpad over en bereikt even later het hoogste punt. Blijf het pad volgen tot je links voor je een rij huizen ziet. Ga schuin linksaf over een zandspoor naar beneden. Je komt uit op een asfaltweg. Hier RA, Achterweg. Loop door tot de kruising. Steek over en ga RD over een schelpenpad. Je komt uit op een plein met banken in Groote Keeten.
Kijkpunt 5: Groote Keeten
Groote Keeten, dat eerder Dubbelduijn heette, is gebouwd op de restanten van het oude eiland ’t Oghe. In 1610 besloten de Staten van Holland om een dijk tussen Callantsoog en Huisduinen aan te leggen, de grote Zanddijk of Oldebarneveltsdijk. Bij de aan te leggen dijk werd een ‘bekwame keet’ neergezet die diende als onderkomen voor de opzichters. Deze keet was het begin van een langgerekt buurtschap met arbeiderswoningen en boerderijen. Zo veranderde de naam Dubbelduijn in Groote Keeten.
Ga LA over de opgang naar het strand. Steek het fietspad over en ga RD langs de wit/rode slagboom. Als je goed kijkt zie je ter hoogte van een metalen hek links en rechts in het duinlandschap nog de contouren van de oude Zanddijk.
Op het strand LA. Hier lag, ongeveer een kilometer de zee in, het dorp Callinghe dat in 1570 werd overspoeld. Na ongeveer 1,5 km. bij strandpaal 11.250 het strand verlaten, strandslag Voordijk.
Kijkpunt 6: Ooghmergat
Bovenop de strandslag Voordijk kijk je uit over de Zandpolder met in de verte Abbestede. Op deze plaats is tijdens de Allerheiligenvloed van 1570 de zee door de duinen gebroken. Dit zeegat wordt het Ooghmergat genoemd. De stormvloed baande zich met geweld een weg door het eiland, verwoestte het dorp Callinghe en spoelde over de noordpunt de pas aangelegde Polder Zijpe in. Een tweede stroom liep dwars door de oostkant van het eiland en vormde het ‘Nieuw Spoelde Wiel’.
Door geldgebrek en de Tachtigjarige Oorlog werd het Ooghmergat pas in 1620 gesloten met de aanleg van de Ooghmergatdijk. In de loop der jaren vormden zich tegen de dijk nieuwe duinen en verdween deze tenslotte helemaal onder het zand.
Bij de verkeersweg LA over het fietspad. Even verder schuin RA over een klinkerpad naar beneden en de verkeersweg oversteken richting Juttersmuseum.
Aan het eind RA, Voorweg. Bij groepsaccomodatie Karnemelkplaats buigt de weg naar links.
Je loopt door de vogelrijke Zandpolder.
Kijkpunt 7: Zandpolder
In de binnenduinrand tussen Callantsoog en Groote Keeten zijn in de afgelopen 20 jaar akkers en bollenvelden opgekocht en omgetoverd tot prachtige natuurgebiedjes. De voedselrijke bovengrond werd afgegraven en het gebied werd ingericht als een natte duinvallei. De schrale grond vormt een ideale voedingsbodem voor wilde orchideeën en andere zeldzame planten. De ondiepe plassen, schelpeneilandjes en natte graslanden worden druk bezocht door allerlei soorten broed- en trekvogels.
Nog steeds worden nieuwe gronden aangekocht en het natuurgebied verder uitgebreid. Stukje bij beetje wordt de grote droom, een aaneengesloten natuurgebied in de Zandpolder, werkelijkheid.
Bij de Vinkentoren RD. Aan het eind de verkeersweg oversteken en RA over het fietspad. Na plaatsnaambord Callantsoog LA, Kruisweg. Na boerderij De Wolken eerste pad RA natuurgebied Binnenduinrand Zijpe in. Aan het eind LA, tegelpad. Einde tegelpad RA. Bij de huizen RA over het linker voetpad. Steeds RD langs Dorpshuis Kolfweid en Albert Heijn. Je komt uit op het Dorpsplein.
