OP REIS MET VINCENT VAN GOGH
In 2023 was het 140 jaar geleden dat Vincent van Gogh drie maanden in Drenthe verbleef. Het Drents Museum in Assen wijdde er een tentoonstelling aan waarin de schilderijen, tekeningen en aquarellen die Van Gogh tijdens zijn verblijf in Drenthe maakte te zien waren. Bezoekers van de tentoonstelling stapten samen met Vincent in de trein en keken door zijn ogen naar het Drentse landschap.
Op 11 september 1883 vertrekt Vincent vanaf het treinstation in Den Haag naar Hoogeveen. Nadat hij zijn relatie met Sien heeft verbroken wil hij een nieuw begin maken. In Drenthe hoopt hij tot rust te komen en nieuwe inspiratie op te doen. Om 9 uur 's avonds komt hij in Hoogeveen aan. Op het station treft hij Albert Hartsuiker. Deze spoorwegbeambte, die ook een logement heeft, biedt Vincent een zolderkamer aan. Hier verblijft hij drie weken.
Vincent maakt lange wandelingen door de omgeving van Hoogeveen. Zodra hij de stad verlaat ervaart hij de rust en stilte van het stroomgebied van het Oude Diep.
Zwartschaap en Stuifzand zijn buurtschappen/dorpen die ontstaan zijn rond twee gelijknamige boerderijen. Vincent is onder de indruk van het landschap. Het stimuleert hem om een schilderij te maken van plaggenhutten waarin seizoenarbeiders wonen die in de turfgraverij werken.
Dat het hier een eenzame streek was blijkt wel uit de naam Siberië zoals dit gebied heet. Vincent voelde zich dan ook ver verwijderd van de stad Den Haag. Hij heeft schildersspullen nodig, maar die zijn hier niet te koop. Het laten opsturen vanuit Den Haag was ook lastig omdat zijn geld bijna op was.
Waarschijnlijk heeft Vincent op zijn tochten rondom Hoogeveen verschillende keren over de Pesserdijk gelopen. De watergeulen die dwars op de dijk uitkomen, zijn originele afwateringskanalen uit de tijd van de vervening.
Na drie weken besluit Vincent verder naar het oosten te reizen. Op 2 oktober 1883 vertrekt hij uit Hoogeveen naar Nieuw Amsterdam. Tijdens de lange vaart in de trekschuit zit hij niet stil en maakt hij schetsen van zijn reisgenoten en van de omgeving.
Als Vincent in Nieuw-Amsterdam aankomt, neemt hij zijn intrek in het logement van Hendrik Scholte. Hij verblijft er twee maanden en trekt er bijna dagelijks op uit om de Drentse veengebieden en de veenarbeiders vast te leggen. In het logement is sinds 2003 het Van Gogh Huis Drenthe gevestigd. Hier proef je nog steeds de sfeer van de periode dat Vincent hier woonde en werkte.
Zijn kamer op de eerste verdieping ziet er nog net zo uit als in 1883. De gelagkamer geeft een indruk hoe het hier was als Vincent in een melancholieke bui naar beneden ging en wat gezelligheid zocht.
Het museum is in 2023 volledig vernieuwd. Projecties, teksten en afbeeldingen nemen je mee in het leven van Van Gogh.
Vanuit Nieuw-Amsterdam vertrekt logementhouder Scholte op 1 november 1883 om 3 uur 's nachts via Zweeloo naar de markt in Assen. Vincent reist met hem mee tot Zweeloo. Hij hoopt hier andere kunstenaars te ontmoeten, waaronder de Duitse schilder Max Liebermann. De kunstenaars zijn er echter niet. Ze verblijven hier alleen in de zomer. Vincent besluit terug te lopen naar Nieuw-Amsterdam en onderweg wat te tekenen.
Het eerste wat Vincent in Zweeloo schetst is een appelboomgaard.
Van dezelfde plek maakte Max Liebermann in 1882 een schilderij met daarop een vrouw die de witte was op de bleek legt. Daarbij schilderde hij ook een prieellinde. Vincent tekent deze boom ook. De appelboomgaard is veranderd in een grasveld. Op de achtergrond Herberg Mensingh, nu Bistro Tante Sweel. Alleen de monumentale lindeboom achter de voormalige herberg herinnert nog aan de tijd dat Vincent hier langs kwam.
Hij is lyrisch over het schilderachtige dorp. De woningen omringd door eikenbomen, stallen en schuren met mosdaken en schaapskooien. De kerk van Zweeloo doet hem denken aan een Frans kerkje op een schilderij waarop een boer met spade staat. Vincent tekent de kerk met een herder en een kudde schapen.
Verder gaat het over modderige paden en een klinkerweg richting Sleen. Vincent beschrijft de kerktoren van Sleen, die toen nog zonder spits was. In de herberg van Sleen drinkt hij een kop koffie met een snee boerenmik. Hij tekent hier een vrouw met een spinnewiel. De oude herberg is nu een groepsaccomodatie.
Het wordt al schemerig als Vincent op een modderige zandweg in de buurt van het gehucht Achterste Erm nog een schaapskudde met herder tegenkomt. Hij geniet van het beeld van de ruige herder met, zoals hij het omschrijft, "een partij eivormige massas, half wol, half modder, die tegen elkaar botsen" en in de schaapskooi verdwijnen. Het laatste deel van de tocht ging ongetwijfeld langs de Hoogeveense Vaart. Als hij in het donker aankomt bij het logement merkt hij pas dat hij verbazende honger heeft. De boerenmik met koffie bij de herberg was het laatste wat hij gegeten had. Door alle indrukken was de dag omgevlogen en als in een droom voorbij gegaan.
